صبح روز گذشته یک «کوادکوپتر» در محدوده آسمان میدان انقلاب توسط پدافند هوایی هدف قرار گرفت و ساقط شد.
معاون عملیات قرارگاه پدافند خاتم الانبیاء نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با تایید شلیک پدافند هوایی
به یک «کوادکوپتر» که در منطقه ممنوعه مرکز تهران پرواز می کرد، گفت: این «کوادکوپتر» متعلق به یک گروه
مستندساز با مجوز بوده که بصورت سهوی از محل مجاز تصویربرداری خارج شده بود.
امیر سرتیپ دوم صالحی در عین حال بر این نکته تاکید می‌کند که استفاده از هرگونه پرنده هوایی برای امور تصویربرداری و
مستندسازی نیازمند اطلاع رسانی و کسب مجوزهای لازم است.
در این گزارش سعی داریم ضمن بررسی کاربردهای این پرنده‌های بدون سرنشین که استفاده‌های غیرنظامی از آن نیز در حال فراگیر شدن است،
به قوانین مربوط به بکارگیری آنها، چالش‌ها و تهدیدات آن نگاهی داشته باشیم.
پهپاد یا دِرون (Drone) (مانند کوادکوپتر)، وسایل هوایی بدون سرنشینی هستند که امروزه به دلیل داشتن قدرت مانور فوق‌العاده و پرواز‌هایی
با تعادل بالا از کاربردهای بسیار گسترده‌ای برخوردارند.
در طی چند دهه اخیر استفاده از پهپادها افزایش چشمگیری داشته است؛ با این حال، نوع کاربری این فن‌آوری در سال‌های اخیر تغییر کرده
و پهپادهایی که تا پیش از این صرفاً برای مقاصد نظامی استفاده می‌شدند، اکنون در طیف وسیعی از حوزه‌های غیرنظامی و تجاری نیز مورد
استفاده قرار می‌گیرند. در طی چند سال آینده شاهد آن خواهیم بود که کاربری این پهپادها به طور کلی تغییر خواهد کرد و از این فن‌آوری در
بسیاری از حوزه‌های غیرنظامی نظیر کنترل ترافیک، نظارت بر آب‌وهوا، جستجو و نجات، حفاظت از محیط زیست، کشاورزی، آتش‌نشانی،
تحقیقات، ارسال هوایی، ارتباطات، مطبوعات و صنعت فیلم‌سازی استفاده خواهد شد.
از پهپادها بزودی در حوزه‌های غیرنظامی نظیر کنترل ترافیک، نظارت بر آب‌وهوا، جستجو و نجات، حفاظت از محیط زیست، کشاورزی، آتش‌نشانی، تحقیقات، ارسال هوایی، ارتباطات، مطبوعات و صنعت فیلم‌سازی استفاده خواهد شد
پهپادهای حرفه‌ای (و نه مدل‌های سرگرمی و اسباب‌بازی)، حوزه جذاب و جدیدی را به لحاظ فنّاوری، اقتصادی و تأثیرات استراتژیکی و تاکتیکی شکل داده و مدتی است که وارد بازار ایران نیز شده‌اند و از طریق مختلف به ویژه فروشگاه‌های اینترنتی به فروش می‌رسند.
حضور این پهپادهای غیرنظامی در آسمان، چالش‌های جدیدی را در حوزه قوانین هوایی به دنبال داشته و این سوال مطرح میشود که آیا در قوانین هوایی ایران، موضوع استفاده از این پرنده‌های بدون سرنشین، دیده شده است؟
با وجود اینکه پهپادهای غیرنظامی در ایران به راحتی در فروشگاه‌های اینترنتی به فروش می‌رسند، اما آیا آیا در قوانین هوایی ایران به مانند دیگر کشورهای جهان، موضوع استفاده از این پرنده‌های بدون سرنشین، دیده شده است؟
پیشی‌گرفتن فنّاوری از قانون
شتاب بالای تحولات در فناوری تولید کالاهای مختلف، موجب شده است که فنّاوری از قانون پیشی بگیرد؛ در نتیجه سرعت بالای آن، توسعه این امکان وجود دارد که فنّاوری با پتانسیل‌های مضر به نقطه بدون بازگشتی برسد که حتی قوانین و مقررات ملی نتوانند توسعه و یا نحوه استفاده از آن را محدود نمایند.
نمونه این اتفاق را می‌توان در ورود اینترنت و فضای مجازی به کشور دانست که سامانه‌های قانونی و حقوقی با تاخیر به نسبت زمان ورود آن، توانستند قوانین و جرم‌های مرتبط با آن را تعریف کنند. اکنون نیز هیچ قانونی از طرف مرجع ذی‌صلاحی در رابطه با استفاده از این پهپادهای حرفه‌ای اعلام نشده است.
شتاب بالای تحولات در فناوری تولید کالاهای مختلف، موجب شده است که فنّاوری از قانون پیشی بگیرد؛ به همین دلیل در ایران هیچ قانونی از طرف مرجع ذی‌صلاحی در رابطه با استفاده از این پهپادهای حرفه‌ای اعلام نشده است
جالب آنکه نهاد یا سازمان متولی این موضوع در ایران هنوز از طرف مسئولان معرفی نشده و همین امر موجب گردید که ابتدا و انتهای بازار این پهپادها، یعنی از هویت وارد کننده و ثبت شناسنامه هر یک از پرنده‌های بدون سرنشین در سیستم نظارتی دولتی تا هویت خریدار، بی‌سامان باشد و کسی در قبال اتفاقاتی احتمالی پاسخگو نباشد.
چالش‌ها و خطرات احتمالی استفاده از پهپادهای حرفه‌ای چیست؟
با وجود اینکه مزایای استفاده از این پهپادها در زمینه‌های غیرنظامی در مقایسه با خطرات ذاتی این فن‌آوری بسیار برجسته‌تر است، اما با این حال، چنین عملیاتی در خلا قانونی موجود، می‌تواند خطرات و آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد.
پرواز پهپادها در حریم فرودگاه‌های کشور، خطر برخورد آنها با هواپیماها را در پی دارد که می‌تواند آسیب‌های جدی مالی و جانی به همراه داشته باشد.
پرواز پهپادها در حریم فرودگاه‌های کشور، خطر برخورد آنها با هواپیماها را در پی دارد که می‌تواند آسیب‌های جدی مالی و جانی به همراه داشته باشد
مسئله بعدی عدم جداسازی حریم‌های هوایی و مسیرها، موجب برخورد میان پهپادها و سقوط آنها و در نهایت صدمه و آسیب به مردم، حیوانات، ساختمان‌ها و اشیاء میشود.
پرواز این پرنده‌های بدون سرنشین در نزدیکی پایگاه‌های نظامی، کارخانه‌ها و تاسیسات صنعتی مانند هسته‌ای، آبی، برق و غیره، به غیر از آنکه می‌تواند سبب جمع آوری اطلاعات و جاسوسی شود، ممکن است خللی در عملکرد این تاسیسات و کارخانه‌ها ایجاد کند، یا حتی این وسایل ممکن است که حامل مواد منفجره باشند.
عدم جداسازی حریم‌های هوایی و مسیرها، موجب برخورد میان پهپادها و سقوط آنها و در نهایت صدمه و آسیب به مردم، حیوانات، ساختمان‌ها و اشیاء میشود
موضوع بسیار مهم دیگری که این پهپادها می‌توانند ایجاد کنند، نقض حریم خصوصی زندگی مردم است؛ قابلیت عکس‌برداری و فیلم‌برداری پهپادهای حرفه‌ای، می‌تواند کیفیت زندگی خصوصی مردم را رصد و ضبط کند که این اتفاق، هزینه و ت
احمدی
